Shkrimtari Ben Blushi në kolumnen e tij të fundit për rënien e komunizmit, ka rrëfyer një histori personale të 9 dhjetorit 1990, ditën kur studentët e Qytetit Studenti nisën protestën që do të sillte pluralizmin politik në Shqipëri.

Në një shkrim reflektues dhe emocional, Blushi përshkruan përvojat e tij të para me demonstratat, jetën në Shqipërinë komuniste dhe mënyrën sesi rrëzimi i atij sistemi i ndryshoi jetën.

“35 vjet më parë në 9 dhjetor 1990 në mëngjes po shkoja në Fakultetin ku studioja kur pashë për herë të parë një protestë. Ishin rreth 200 studentë që kishin zbritur nga konviktet e Tiranës dhe kishin bllokuar rrugën e Elbasanit. Ne qëndruam në kryqëzimin e Liceut për disa orë pa lëvizur, derisa dikush shtiu me armë në ajër dhe u shpërndamë me vrap pa ditur ku do shkonim. Ato ditë kishte rënë shi pa pushim dhe shumë prej atyre që vrapuan për t’i ikur policisë ju mbetën këpucët në baltën mes ambasadës italiane dhe amerikane”.

“Kjo është metafora më e dhimbshme e Shqipërisë së asaj kohe. Shqipëria Komuniste ishte një fushë me baltë në mes të Perëndimit. Balta ishte simboli i zhytjes, kurse këpucët simboli i lirisë për t’i ikur zhytjes. Për fat unë arrita t’i shpëtoj këpucët e mia të shtrembra të cilat më çuan në një shtëpi të panjohur ku mbeta derisa policia iku dhe rruga u hap. Të nesërmen shkova në Qytetin Studenti si qindra studentë që për katër ditë bënë të mundur diçka që e kisha menduar të pamundur. U vendos që Shqipëria të kishte më shumë se një parti politike dhe në ditën e katërt kjo parti u krijua”, kujtoi ai.

Publicisti i njohur tutje shfaq kontradiktat e brendshme që e shoqëruan atë kohë.

“Kur isha dhjetë vjeç çohesha në ora 4 të natës për të blerë një gjysmë pako gjalpë që e kisha aq qejf dhe një shishe qumësht që nuk e pija.

“Pasdite mbaja radhë për të blerë vajgurin me erë peshku që ndizte sobat ku thaheshin rrobat, bashkë me lagështinë e këpucëve që kapeshin me gozhdë. Shkoja në plazh me tren dhe tre muaj jetoja te gjyshërit e mi në Korçë bashkë me shtatë veta në një dhomë e një kuzhinë”.

Megjithatë, një privilegj e shoqëronte: mundësia për të lexuar libra të ndaluar në shtëpi, një dritare lirie në një realitet të mbyllur.

“Privilegji më i madh që kam patur ishte se mund të lexoja libra të ndaluar që ishin me shumicë në shtëpinë time. Veset e adoleshencës i kisha të gjitha me tepri dhe kënaqësia që merrja nga mosndëshkimi i tyre më dukej si shkalla më e lartë e disidencës. Unë nuk jetoja mirë por nuk jetoja keq. Për të gjitha këto arsye unë nuk kisha shumë arsye të shkoja në Qytetin Studenti në 9 dhjetor 1990”.

Në përfundim, Blushi shprehet se rënia e komunizmit e shpëtoi nga një jetë e paracaktuar. Nga një mësues i caktuar për në Iballë të Pukës, u bë një njeri i lirë. Ai shpreh bindjen e tij se komunizmi si sistem ka marrë fund në dhjetor 1990, edhe pse komunistë mund të ketë ende.

“Problemi i Shqipërisë sot nuk janë komunistët as demokratët. Problemi i Shqipërisë janë idiotët. Dhe idiotët mund të jenë edhe komunistë, edhe demokratë, sepse janë idiotë.”

Shkrimin e plotë të Blushit mund ta lexoni më poshtë:

KOMUNIZMI KA VDEKUR
35 vjet më parë në 9 dhjetor 1990 në mëngjes po shkoja në Fakultetin ku studjoja kur pashë për herë të parë një protestë.
Ishin rreth 200 studentë që kishin zbritur nga konviktet e Tiranës dhe kishin bllokuar rrugën e Elbasanit.
Ne qëndruam në kryqëzimin e Liceut për disa orë pa lëvizur, derisa dikush shtiu me armë në ajër dhe u shpërndamë me vrap pa ditur ku do shkonim.
Ato ditë kishte rënë shi pa pushim dhe shumë prej atyre që vrapuan për t’i ikur policisë ju mbetën këpucët në baltën mes ambasadës italiane dhe amerikane.
Kjo është metafora më e dhimbshme e Shqipërisë së asaj kohe.
Shqipëria Komuniste ishte një fushë me baltë në mes të Perëndimit.
Balta ishte simboli i zhytjes, kurse këpucët simboli i lirisë për t’i ikur zhytjes.
Për fat unë arrita t’i shpëtoj këpucët e mia të shtrembëra të cilat më çuan në një shtëpi të panjohur ku mbeta derisa policia iku dhe rruga u hap.
Të nesërmen shkova në Qytetin Studenti si qindra studentë që për katër ditë bënë të mundur diçka që e kisha menduar të pamundur.
U vendos që Shqipëria të kishte më shumë se një parti politike dhe në ditën e katërt kjo parti u krijua.
Shumë miq të mi nuk erdhën asnjëherë te Qyteti Studenti.
Ata i kishin prindërit komunistë ose familjet nuk i linin për shkak të frikës.
As unë nuk kisha shumë arsye të isha aty.
Familja ime ishte komuniste.
Gjyshi im nga mamaja kishte ardhur nga Franca të luftonte kundër fashizmit në vitin 1942.
Vëllai i tij ishte vrarë në një demonstratë dhe sot është në varrezën e dëshmorëve të Elbasanit.
Gjyshja ime kishte dalë partizane 18 vjeç.
Ata vinin nga familje të mesme.
U bënë komunistë duke besuar se ky rend do ta mbronte Shqipërinë nga pushtimet e huaja dhe mjerimi.
Gjyshi im nga babai ishte një shofer me gjashtë fëmijë.
Ngiste një makinë italiane që komunizmi ia zëvendësoi me një kamion rrakazhdraka me të cilën shpërndau fruta të ëmbla Korçe derisa kishte fuqi.
Nuk u bë asnjëherë komunist dhe nuk tha kurrë se makina e vjetër ishte më e mirë se makina e re.
Na donte shumë për të na e vënë jetën në rrezik për një ingranazh makine.
Babai im erdhi student në Tiranë si djali i parë mes gjashtë fëmijëve.
Ai u bë komunist si një njeri të cilit ai sistem i kishte dhënë diçka që nuk e kishte.
Komunizmi i dha një shtëpi në Tiranë ku ai shkroi libra dhe bëri filma të mrekullueshëm.
Ne nuk ishim një familje e privilegjuar siç nuk ishim një familje e persekutuar.
Komunizmi nuk na kishte marrë asnjë pronë sepse nuk kishim dhe nuk na kishte futur njeri në burg.
Si të gjitha sistemet që qeverisin përmes nënshtrimit, komunizmi i ndante njerëzit në dy kategori.
Në ata që hanë mirë dhe ata që hanë keq.
Familja ime bënte pjesë tek të dytët.
Kur isha dhjetë vjeç cohesha në ora 4 të natës për të blerë një gjysëm pako gjalpë që e kisha aq qejf dhe një shishe qumësht që nuk e pija.
Pasdite mbaja rradhë për të blerë vajgurin me erë peshku që ndizte sobat ku thaheshin rrobat, bashkë me lagështinë e këpucëve që kapeshin me gozhdë.
Shkoja në plazh me tren dhe tre muaj jetoja te gjyshërit e mi në Korçë bashkë me shtatë veta në një dhomë e një kuzhinë.
Privilegji më i madh që kam patur ishte se mund të lexoja libra të ndaluar që ishin me shumicë në shtëpinë time.
Veset e adoleshëncës i kisha të gjitha me tepri dhe kënaqësia që merrja nga mosndëshkimi i tyre më dukej si shkalla më e lartë e disidencës.
Unë nuk jetoja mirë por nuk jetoja keq.
Për të gjitha këto arsye unë nuk kisha shumë arsye të shkoja në Qytetin Studenti në 9 dhjetor 1990.
Çudija më e madhe është që askush nga familja ime nuk më tha pse shkoja në një vend ku po përmbysej sistemi tek i cili ata kishin besuar.
Sikur sot të krijohej një parti politike, pas rrëmujave në rrugën e Elbasanit, siç ndodhi në dhjetor 1990, nuk e di sa i qetë do isha t’i lija fëmijët e mi atje.
Babai im s’e bëri kurrë.
Jo vetëm kur shkova në Qytetin Studenti për të rrëzuar partinë ku ai ishte anëtar por edhe kur shkova të punoja në gazetën e parë opozitare në Shqipëri.
Nga sytë e njerëzve që njoha ato ditë, kuptova se kisha tre defekte të papranueshme.
Kisha lindur në Tiranë dhe vija nga një familje komuniste nga jugu.
Për shumë nga studentët dhe gazetarët e asaj kohe isha armiku perfekt.
Unë isha tipi i njeriut që duhej mundur.
Disa muaj më vonë mbarova Universitetin dhe qeveria e fundit komuniste më emëroi mësues në fshatin më të ashpër të Shqipërisë, në Iballë të Pukës.
Iballa bllokohet gjashtë muaj nga bora.
Aty shkoi Migjeni për t’u kuruar nga tuberkulozi kurse unë natyrisht nuk shkova asnjëherë sepse komunizmi ra.
Nëse ai sistem barbar do vazhdonte, me siguri do isha kthyer që andej i alkoolizuar ose në burg.
Në këtë nënyrë përfitova nga rënia e Komunizmit.
Nuk u bëra mësues por një njeri i lirë.
Që atëherë jam bindur se komunizmi vdiq në dhjetor 1990.
Komunistë mund të ketë, por komunizmi ka vdekur.
Prandaj habitem sot se sa shumë njerëz mallkojnë ata që nuk i duan si komunistë.
Ti thuash dikujt je komunist është si t’i thuash një të pasuri je kulak.
Problemi i Shqipërisë sot nuk janë as komunistët dhe as demokratët.
Problemi i Shqipërisë janë idiotët.
Dhe idiotët mund të jenë dhe komunistë dhe demokratë sepse janë idiotë.